Finding your own voice

Fotograferen gaat voor mij niet over foto’s nemen maar ze be-leven. Doorleven. Inleven. ‘Taking the picture’ versus ‘living the picture’. Een langdurig, intens proces. Vraagt voorbereiding. Kost moeite. Veel. Zoveel, dat je je soms afvraagt of dit het allemaal waard was. Al het andere wat tijdelijk buiten bereik is. Of je wel had moeten gaan. En altijd weer, ja áltijd opnieuw herleef ik een volmondig JA.

Niet omdat ik persé op zoek ben naar het perfecte plaatje (whatever that may be). Perfecte plaatjes zijn decor. Nee, mijn drive is het intens deelgenoot zijn, de onderdompeling. Die momenten van – ja van wàt precies… want woorden zijn vaak zo ontoereikend voor wat verder reikt, dieper vooral ook. Van een resonantie misschien? Dat je voelt dat er vanbinnen iets mee begint te trillen. Iets wat daar vermoedelijk al langer aanwezig was, latent, slapend. Een zachte, lage grondtoon die pas in beroering komt als ik me door wildernis overweldigd en omringd weet.

En wat die wildernis dan wel is? Daar worden hele boeken aan besteed. Je vindt er talloze definities, films en theoriën over. Allemaal interessant. Maar voor mij is het heel straightforward: waar elke menselijke bemoeienis ontbreekt. Dáár begint wildernis voor mij. Zoals eerder deze zomer te voet met Qerndor op Groenland. Zoals dat straks zal zijn, in september, als Frank en ik samen in de Botnische Golf kajakzwerven, op eigen kracht langs de Zweedse oostkust. Maar zoals dat ook kan zijn vlakbij huis, in de schuimspattende golven van de branding. Op dat soort plekken is een basale grondtoon aanwezig. Die zich niet laat vangen in ‘oer’, ‘wild’, ‘ruig’ of ‘elementair’. Die alle woorden overstijgt. Maar dus wel vanbinnen iets in gang zet.

Daarmee afstemmen, in resonantie raken, dát is waar fotografie voor mij om gaat. Want als die resonantie er eenmaal is, dan wordt het makkelijker om dat wat ertoe doet te scheiden van de rest. Die resonantie is voor mij een absolute voorwaarde. En vervolgens, misschien, moet je je ook nog volledig overgeven. Aan de chaos van onzekerheid. Die daarbuiten altijd heerst. Overgave, ja, maar niet blindelings. Want dan is het samenspel van korte duur en klinkt slechts nog de oorverdovende paukenslag die ons mensen met al onze arrogante dominantie in één klap wegvaagt. Eerder een overgave in vol vertrouwen. In de overtuiging namelijk, dat je er klaar voor bent, dat je niets hebt laten liggen in je lange voorbereiding zodat dat je daardoor – en alleen daardoor – die wildernis ten diepste respecteert. Beseffend dat jij daarbuiten hoe dan ook de kleinste bent. En toch volkomen op je plek.

Dat samenspel, die resonantie, het komt neer op wat de Engelsen ‘finding your own voice’ noemen. Zoals Qerndor, ‘mijn’ Groenlandse sledehond van afgelopen zomer, in volle overgave zijn ‘stem’ gebruikte. Zonder geluid. Oprecht. Zonder doen-alsof. Hij was indrukwekkend, dat zwarte dier. En oneindig dichtbij. We kenden elkaar nog maar zo kort, maar waren wel 24 uur per etmaal als door een navelstreng verbonden. Waardoor hij mijn stemmingen naadloos oppikte, erop afstemde, me de ene keer bedelvend onder al zijn 35 vriendelijke kilo’s, op zijn rug neerploffend, harige buik kwetsbaar en vier pootjes in de lucht; de andere keer nadrukkelijk met zijn hele lijf tegen mijn been steunend, grommend tegen wie daar volgens hem om vroeg. Zijn ogen die me overal volgden. Die blik van wat-hebben-we-het-fijn-samen-he.

Je eigen stem vinden is wat fotografie een uitdagend next-level geeft. Want wat wil je eigenlijk communiceren? En houdt dat op bij het moment van afdrukken of gaat dat proces later, thuis, rustig verder? Is een foto een registratie van wat daar was of wordt het een uitgangspunt voor een ander beeldverhaal? Voor mij hebben beiden hun waarde, maar de laatste geeft mij zoveel meer ademruimte. En dat is wat kunst – schrijven met licht – juist zo inspirerend maakt. Zonder angst dat je kunt ‘mislukken’. Of dat het al tig x gedaan is of dat je wegen inslaat die anderen misschien niet zullen ‘liken’.