Wilderniswegen

Een kano op je schouders over land dragen is misschien niet direct waar je aan denkt bij een kanotocht door wild Scandinavië. Toch is dat een misverstand. Een kano is zo ‘licht’, zo hanteerbaar, dat hij al eeuwen terug gebruikt werd om over land van het ene watersysteem naar het andere te trekken. Sinds de kano vooral recreatief gebruikt werd, is dit uit zicht verdwenen. Net als technieken om stroomop te lijnen en te bomen. Het voelt goed om deze oude gebruiken weer in ere te herstellen, deze reis.

Ook Elsa deed dat. Zij wist wilderniswegen te volgen. Het gevoel dat je ergens komen kunt waar anderen weg blijven. Niet zozeer uit hang naar exclusiviteit maar uit verlangen naar verbinding. Daar waar geen mens te bekennen valt, zelfs geen afgeleide daarvan, daar – en alleen daar – krijg ik dat gevoel deel uit te maken van de natuur, van iets dat zoveel groter is en waar ik niet alleen respekt voor heb maar waarvan ik tot in mijn haarvaten houd.

Elsa passeerde Zweden’s mooiste waterval bij Ringselet, waar ze de kano langs omhoog sjouwde. Wij portageren hier ook, alleen is de waterval een kolossale stuwdam geworden. Allemachtig – wat kan groene stroom lelijk zijn. De oevers van het Sädvvájávrre, waar we vervolgens de kano weer te water laten, bestaan uit een kale 10 m hoge steenrand, als een buitenformaat badkuip. Maar ach, wildernisbeleving genoeg in het vooruitzicht want de Piteälv is 1 van Zweden’s 5 niet-gereguleerde riviersystemen.

Ook Elsa kwam hierheen voor die wildernisbeleving. Stiekem denk ik dat het haar ook om andere redenen goed uitkwam. In onbewoonde gebieden kon je als ongetrouwde vrouw toch samenzijn met de man van wie je hield. Helemaal als die man misschien al getrouwd was. Zoiets was in Stockholm (waar ze vandaan kwam) in 1926 ondenkbaar. Vriendin Cissy is mee als chaperonne maar het moet ‘vriend’ Skepparn geweest zijn naar wie haar hart uitging. In haar dagboek is ze koel en emotieloos. Maar ik weet wel beter. Wie wekenlang per kano door de natuur reist, verandert, opent zich.

Uit ander werk, hulp van Bosse en eigen gespeur op internet, ontdekte ik dat Elsa later geen Wideblom meer heette maar Svartengren. Heel toevallig is dát de achternaam van Hilding – de échte naam van ‘Skepparn’ uit haar dagboek. Veel blijft een raadsel, zoals vaak als we naar de levens van anderen kijken. Maar één ding is zeker: die Laplandreis heeft haar leven richting gegeven. Veel meer kun je van een reis eigenlijk niet verlangen.